Last Updated on 6 Haziran 2023 by Turizm Günlüğü
Zerzevan Kalesi nerde? Diyarbakır’ın Çınar ilçesinde yer alan ve Roma’nın sınır garnizonu olarak kullanılan tarih öncesi Zerzevan Kalesi’nde, jeoradar teknolojisi kullanılarak devasa yeraltı yapıları keşfedildi.
Bu tarihi kale, Asur Dönemi’ne (MÖ 882-611) kadar uzanan bir geçmişe sahip ve MS 3. yüzyılda Severuslar Dönemi’nde (MS 198-235) askeri yerleşim olarak inşa edilmiştir. Bu yerleşim, İslam ordularının fethine kadar, 639 yılına kadar kesintisiz olarak kullanılmıştır.
Zerzevan Kalesi nerde?
Zerzevan Kalesi, Türkiye’nin güneydoğusunda, Diyarbakır ilinin Çınar ilçesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Diyarbakır-Mardin Karayolu üzerinde konumlanan kale, özellikle tarihi ve arkeolojik önemiyle bilinir. Kale, geniş bir alana yayılan etkileyici bir yapıdır ve Roma İmparatorluğu’nun sınır garnizonu olarak hizmet vermiştir. Bu nedenle, özellikle arkeoloji ve tarih meraklıları için önemli bir turistik noktadır.
Zerzevan Kalesi, 1200 metre uzunluğunda, 12-15 metre yüksekliğinde surlarla çevrelenmiş bir askeri yerleşim olarak dikkat çekiyor. Kamu yapılarının bulunduğu güney alanda, 21 metre yüksekliğinde bir gözetleme ve savunma kulesi, bir kilise, bir yönetim binası, bir arsenal ve kaya sunağı gibi mimari kalıntılar bulunmaktadır. Kuzeyde ise sokaklar ve konutlar mevcuttur.
Konutların bulunduğu bölgede, su sarnıçları, yeraltı kilisesi, yeraltı sığınağı ve Roma’nın doğu sınırında bulunan Mithras Tapınağı gibi yapılar da keşfedildi. Surların dışında yerleşime su sağlayan kanallar, sunu çanakları ve taş ocakları bulunurken, nekropol alanında kaya mezarları ve tonozlu mezarlar dikkat çekmektedir.
Zerzevan Kalesi’nde 2014 yılında başlayan kazılar sonucunda birçok eser ortaya çıkarıldı. Kazı ekibi, yaptığı jeoradar taramalarıyla yeraltında devasa yapılar keşfetti. Mithras Tapınağı’nın gizemini çözmek için yakın zamanda yeni bir kazı çalışması başlatılacak.
Zerzevan Kalesi Kazı Heyeti Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, restorasyon projelerinin tamamlandığını ve kısa süre içinde Zerzevan Kalesi’nde güney kulede ve büyük kilisede restorasyon çalışmalarının başlayacağını belirtti.
Coşkun, Mithras’ın gizemli kültüne dair birçok soruyu çözebileceklerini umduklarını ifade etti. Mithras, Roma’nın yazılı belgeye dayanmayan bir inanç sistemidir ve bu konuda hala bilinmeyen birçok şey vardır. Coşkun, Zerzevan Kalesi’nde büyük bir yerüstü şehri olduğunu ve yaptıkları çalışmalarla büyük bir yeraltı şehri keşfettiklerini belirtti.
Coşkun, jeoradar çalışmalarıyla yeraltında devasa yapılar tespit ettiklerini ve bu yapıların binlerce kişi alabilecek kapasitede olduğunu belirtti. Zerzevan Kalesi’nde binlerce eser ortaya çıkarıldı ve şu anda 120 eser İç Kale Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir. Yakın zamanda bir müze projesinin de planlandığı belirtildi.
Mithras Tapınağı nedir?
Mithras Tapınağı, Antik Roma’da Mithras Kültü’nün takipçileri tarafından inşa edilmiş ve kullanılmış olan dini yapıları ifade eder. Bu kült, Pers mitolojisi ve Zerdüştlükten etkilenmiş olan, gizemli bir Roma diniydi ve özellikle Roma askerleri arasında popülerdi.
Mithras, ışık ve doğruluk tanrısı olarak kabul edilir ve genellikle bir boğa kesme sahnesinde betimlenir. Bu sahne, Mithras’ın evreni yarattığına dair mitin bir parçasıdır. Mithras kültü, gizli ayinleri ve ritüelleri ile bilinir ve genellikle yeraltı tapınaklarında, “mithraeum” adı verilen yerlerde buluşurlardı.
Zerzevan Kalesi’nde bulunan Mithras Tapınağı, bu kültün varlığının ve etkisinin bir göstergesidir. Kalenin altında jeoradar ile yapılan taramalarla tespit edilen devasa yapılar arasında bu tapınak da bulunmaktadır. Tapınağın, Mithras kültü hakkında daha fazla bilgi sağlaması ve bu esrarengiz dini daha iyi anlamamıza yardımcı olması bekleniyor.
