Last Updated on 5 Haziran 2020 by Yaşar Çelik
Gastronomi son yıllarda turizm sektörünün parlayan yıldızı konumuna gelmiştir. Eğitim, medya, sektör birçok dalda gelişim gösteren gastronomi kendi içerisinde farklı alanlara ayrılmaktadır. Bu alanlardan birisi de alternatif bir turizm şekli olan gastronomi müzeleridir. Yerli ve yabancı birçok turisti ağırlayan gastronomi müzeleri bizlere bitkilerden, şaraba; mutfak kültüründen çikolataya, zeytinyağından aromatik bitkilere kadar daha birçok gastro-kültürü bizlere sergiliyor.
Gastronomi meraklılarının mutlaka görmesi gereken bu müzeler farklı bir deneyim kazanmanızı sağlayıp hem ülkemiz mutfak kültürü yaşamanızı sağlarken hem de müzecilikten uzaklaşmadan müze kültürünü de yaşamanızı sağlıyor. Müzeler hakkında tüm merak ettiklerinizi aşağıdaki vermiş olduğum bilgilerden ulaşabilirsiniz. Eğer vaktiniz olursa müzelerin bulunduğu şehirlere seyahat ederseniz aşağıda bahsetmiş olduğum 10 müzeye mutlaka ziyarette bulunun. Keyifli okumalar ve bol seyahatli günler diliyorum.
Emine Göğüş Mutfak Müzesi
Gaziantep hepimizin bildiği üzere gastronomi kültürü ile dünyaya nam salmış şehirlerimizden birisidir. Baklavası, lahmacunu, iç katması, ali nazik kebabı, ekşili taraklık tava, çelem turşusu, cağırtlık kebabı gibi birçok yemeği ve tatlısıyla ünlü bir şehirdir. Ülkemizin ender mutfak kültürüne sahip olan Gaziantep’ de bu mutfak kültürünü yansıtmak amacıyla 2008 yılında bir mutfak müzesi kurulmuştur. Eski Turizm ve Tanıtma Bakanı Ali ihsan Göğüş’ün 2005 yılında Gaziantep Belediyesine tahsis ettiği Göğüş Konağına kurulan müze yerli ve yabancı birçok turisti ağırlamaktadır. Müzede Gaziantep ilinin geleneksel mutfak kültürü yansıtılmaktadır. Gaziantep mutfağında yemek yapımında kullanılan mutfak araç ve gereçleri sergilerde yer almaktadır. Yörenin mutfak kültürü değerli bir parçası olan yuvalama yemeğinin yapılışı, kış akşamlarının tandır başında bastık, sucuk, ceviz vb. yenilmesi ve yörenin içecek kültürünün tanıtımı amacı ile kahve-mırra pişirimi ve içilmesi konuları, Gaziantep’in yerel giyimleri ile çeşitli mankenler tarafından canlandırılmaktadır.
Gaziantep mutfağının yöresel damak lezzetinin diğer tüm mutfaklar arasında ayrı bir konuma sahip olduğunu ön plana çıkaran müzede Gaziantep’in yöresel mutfak kültürü, Ocaklık ve Sofra araç-gereçleri, misafir ağırlama, sahre (piknik) geleneği, özel gün yemekleri için sile ziyaretçilere bilgiler verilmektedir. Müzede salonların teması içerine göre çeşitli bilgi içeren panolar bulunmaktadır. Sofra adabı ile ilgili balmumu heykellerinde yapılan çeşitli canlandırmalar müzenin kapsamında yer almaktadır. Gaziantep 2016 yılında Unesco Yaratıcı Şehirler Ağı’na “Gastronomi” alanında yer alarak mutfak kültürü anlamında ön planda olduğunu kanıtlamıştır. Gaziantep çeşit çeşit yemeği, kebabı, tescilli baklavası ile dünya ’da şehir ismi ile akıllarda kalan tek mutfak olma başarısına erişmiştir. Gaziantep mutfağında kullanılan araç ve gereçlerin teşhir edildiği ve unutulmaya yüz tutmuş yöresel yemeklerin görseller halinde sergilendiği bir müzedir. Türkiye’de kurulmuş ilk mutfak müzesi olma özelliğine de sahiptir.
Telefon: 0342 232 6616
Adres: Karagöz Mah. Sadık Dai Sok. No:16 Sahinbey / Gaziantep
Müze Ziyaret Saatleri: 08:30 – 17:30
Not: Müze Haftanın 7 günü açıktır.
Erzurum Evleri
Tarihsel süreci 1850 yıllarına uzanan Erzurum evleri mimari yapısıysa bizi geçmişle buluşturuyor. 11 Erzurum Evinin Restoran Müze olarak tek çatı altında toplaması ile oluşturulan gastronomi müzesi gastronomi tutkunlarının ve müze sevdalıların bir Erzurum ziyaretin görmesi gereken yerlerden birisidir. Erzurum evleri Doğu Anadolu’nun soğuk iklimi sebebiyle iki katlı olup zemin katında çoğunlukla kadınların yaşadığı ve yemek pişirdiği tandır evinden oluşmaktadır.
Adres: İbrahim Paşa Mh., Yüzbaşı Reşit Bey Sokak, 25200 Yakutiye/Erzurum
Tıbbı ve Aromatik Bitkiler Müzesi
Son yıllarda botanik ve sağlık turizme olan arzın artması ile bitkiler turizm için önemli bir konuma girmeye başlamıştır. Bu sebeple bitkilerin korunup kullanma dengesi çok önemli olup bu denge içerinde turizm hizmetlerinde sunulması gerekmektedir. Bu kapsamda Hatay Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Müzesi alanında Türkiye’nin ilk ve tez müzesi olma özelliği taşımaktadır.
Türkiye’de yer alan 10000 bitki türünün yaklaşık olarak 3300 kadarı endemik bitki türüdür. Hatay ise bu konumda önemli bir yere sahiptir. 2000’den fazla bitki türünün yer aldığı Hatay ilinde bunların 300 kadarı endemik bitki türüdür. Böyle büyük bir bitki çeşidi zenginliğine sahip olan Hatay’da bu zenginliği tanıtmak ve sürdürülebilirliğini sağlamak amacıyla 2012 yılında tıbbı ve aromatik bitkiler müzesi hizmete girmiştir. Ziyaretçilerine ayrıca müzedeki bitkilerden bazılarını tadabilme şansı sağlayan ve görsellerle bitkiler hakkında bilgi veren bu müze Hatay seyahatinizde mutlaka uğramanız gereken bir yer.
Adres: Şehitler, Ayyıldız Sk. No:8, 31060 Antakya/Hatay
Telefon: 0531 592 23 43
Kutman Şarap Müzesi (Tekirdağ)
Müze aile geleneğinden gelen şarap sektörüyle ilgilenen Adnan Kutman’ının 1988 yılında Portekiz’e yaptığı bir iş seyahati sonucunda, eski bir şaraphaneyi incelmesi sonucu fikir temelleri atılmıştır. Yaklaşık olarak 15 yıl şarapla ilgili eski makinalar, aletler ve belgeler toplayan Kutman müzede 2003 yılından bu yana bunları sergilemektedir. Ailesinin şarap yapımında kullandığı ilk aletlerin yanı sıra 1911 yılındaki muhasebe kayıtları, Osmanlı döneminde kalan tabular ve nüfus kayıtlarını sergilemektedir. Gastronominin önemli bir değeri olan bu şarap müzesi Tekirdağ’da yerli ve yabancı ziyaretçilerine hizmet vermektedir. Şarap ve gastronomi meraklıları bir Tekirdağ gezisi sırasında Şarköy ilçesine gidip görmelidir.
Adres: Mürefte, Yalı Cad, No:67, 59800 Tekirdağ
Telefon: (0282) 528 98 14
Adatepe Zeytinyağı Müzesi
Çanakkale ile İzmir arasındaki Küçük kuyu kasabasında bulunan müze, gastronomi müzesinin önemli değerlerindir. Türkiye’nin ilk zeytinyağı müzesi olma özelliği taşıyan müze 2001 yılından başlayarak yerli ve yabancı ziyaretçilere hizmet vermektedir. Müze’de zeytin ve zeytinyağının kültürü ile ilgili ince ayrıntılarına kadar bilgiler verilmektedir. Zeytinyağının geçmiş tarihine bakıldığında çok eski ve köklü bir kültüre sahip olmasına karşın, bu ürünle ilgili yeteri kadar yazılı ya da görsel bilgi sayısı neredeyse bulunmamaktadır. Bu sebepten dolayı müze bu eksikliği gidermek amacıyla kurulmuştur. Bir taraftan da zeytin ve zeytinyağı üretiminin yapıldığı fabrika binasında zeytin, zeytinyağı ve sabun ile ilgili araç ve gereçler sergilemektedir. Müze’de eski zeytin presleri, zeytin toplama araçları, zeytinlerin taşınması ve saklanması için malzemeler yer almaktadır. Zeytinyağı müzesinde ziyaretçiler için zeytinyağının üretim aşamaları, zeytinin toplama aşaması, zeytinyağı sabunun yapılış şekli gibi eğitici ve bilgi verici etkinlikler yer almaktadır. Ayrıca müze ’de taze zeytin, zeytinyağı, mutfak araç-gereçleri, çeşitli kitaplar bulunmaktadır.
Adres: Eski Sabunhane Binası, İlkokul yanı. Küçükkuyu-Çanakkale
Tel: (0286) 7521303- 7521330
Zavot Peynir Müzesi (Kars)
Kars ilinin Boğaztepe köyünde yer alan eski zavot binası içerisine kurulan müze geleneksel ev yapımı peynirin yapım aşamaları, peynir yapımında kullanılan krema çırpıcısı, yayık fıçısı ve el yapımı ahşap kaşar sepeti gibi sergiler yer almaktadır. Müzede ayrıca yakın çevresinde ve yörenin yaylarında yetişen yaklaşık 100 adet bitki türü, çiçekler ve şifalı otların tanıtıldığı bir pano yer almaktadır. Pano da doğal tedavi yöntemleri için kullanılan bitkilerin isimleri fotoğrafları ve ne işe yaradıkları anlatılmıştır. Boğaztepe köyünde Kars gravyeri, deri tulum, Kars kaşarı, çeçil peyniri ve beyaz peynir üretilmektedir. Bunu yanı sıra detoks kampları gibi etkinlikler düzenlenmektedir. Gastronomi meraklısı yerli ve yabancı turistleri için önemli bir destinasyon aracıdır.
Adres: Büyük, Boğatepe/Kars Merkez/Kars
Pelit Çikolata Müzesi (İstanbul)
1957 yılından bu yana çikolatanın Türkiye’de ki önemli bir temsilcisi olan Pelit 2004 yılında bu ürününü müze kapsamında da sergilemeye başlamıştır. Gastronomi kültürü içerinde önemli bir yer tutan çikolatayı sanat eserlerine dönüştüren müze bir gastro-sanat birlikteliğini ortaya çıkarıyor. Türk-İslam tarihi ile ilgili eserleri çikolatalardan oluşturan müze gastronomi müzeleri için önemli bir konumda. 5 salondan oluşan müzenin salonları; ana salon, İstanbul salonu, Türk büyükleri salonu, sanatçılar salonu, medeniyetler salonudur.
– Ana Salonda Sergilenen eserler; çikolata şelalesi, gerçek boyutlu çikolata ev, Nuh’un Gemisi, çikolatanın tarihi dokusunu anlatan tablolar ve bunun gibi birçok eser bu salonda sergilenmektedir.
– İstanbul Salonu’nda; Sultan Ahmet Cami, Kız Kulesi, Galata Kulesi gibi İstanbul’un en gözde eserleri ve tarihi yapıtları sergilenmektedir.
– Türk Büyükleri Salonu; Türk Tarihi’nin önemli isimleri Atatürk, Osman gazi, Fatih Sultan Mehmet ve birçok değerli liderin çikolata büstleri sergilenmektedir.
– Sanatçılar Salonu; Osman Hamdi Bey’in meşhur tablosu Kaplumbağa Terbiyecisinden Pablo Picasso’nun bulunduğu birçok çikolata eserini bu salonda görmek mümkündür.
– Medeniyetler Salonu; Antik Yunan’dan, Hitit’e, Bizans’a, Osmanlıya kadar birçok devlet ve milleti temsil eden tablolar bu salonda sergilenmektedir.
Adres : Koza Mahallesi 1678 Sk. No:19 (Sanayi Mahallesi Evren Sanayi Sitesi Akbatı A.V.M. Arkası) Esenyurt-İSTANBUL
Tel : +90 (0212) 411 13 00
Hacıbanlar Evi Mutfak Müzesi (Şanlıurfa)
Şanlıurfa Belediyesinin girişimleri sonucunda 2011 yılında kurulan müze yıkılma aşamasında olan Hacıbanlar Evi’ni satıp alınıp restore edilmesiyle oluşturulmuştur. Müze’de geçmişten günümüze Şanlıurfa’nın mutfak araç gereçleri sergilenmektedir. Urfa yöresine özgü kıyafetler giyen mankenler tarafından mutfak kültürü ile ilgili canlandırmalar müzenin kapsamında yer almaktadır. Geleneksel Mutfak Müzesinde, 5 oda ve içerinde 2 suyu kuyusu bulunmaktadır.
Ayrıca müzede Urfa mutfağı ile ilgili bilgi sahibi olmak isteyen bayanlar için yemek kursuda vermektedir Bunun yanı sıra girişi ücretsiz olan müzede ziyaretçiler konağın avlusundaki imza defterine imza atabilmektedirler. Ülkemizin önemli mutfakları arasında yer alan Urfa mutfağına meraklı kişilerin ve gastronomi meraklılarının görmesi gereken bir müzedir.
Türk Lezzet Müzesi (İstanbul)
“81 ilin binlerce çeşit yiyecek ve içeceği burada!” sloganıyla yola çıkan müze, 2016 yılında faaliyete geçmiştir. Türk yemek kültürünü yansıtan restoranların yöresel kültür ile birleşmesi konseptli lokantaları bir araya getirerek oluşturulan müze Türk mutfağı kültürünü yansıtan önemli bir destinasyon pazarlama aracıdır. İstanbul Maslakta yer alan müzede alkollü içeceklerden, kebaplara, baharatlara, peynirlere kadar Türk mutfak kültürünü yansıtan birçok yiyecek ce içecek bulunmaktadır. Türk gastronomisini uluslararası çapta tanıtmayı hedefleyen müze Türkiye’nin farklı yörelerine ait 36 lokanta ve dükkândan oluşmaktadır.
Adres: Ahi Evran Caddesi No:6 34485 Maslak/İstanbul – Türkiye
Tel: 0212 276 42 42
Edremit Tarihi Zeytinyağı Aletleri Müzesi (Balıkesir)
Zeytinyağı sektörünün önemli temsilcilerinden olan Ertür ailesinin yaklaşık olarak 7 yıllık bir süreçte girişimleri sonunda tarihi zeytinyağı makinelerinin sergilendiği gastronomi müzesidir. Ege bölgesinden toplanarak oluşturulan müzedeki zeytinyağı makineleri milattan önce buharın icat edildiği yıllara kadar uzanmaktadır. Müzede en eski zeytin sıkma yönteminin ahşap kaldıracı ve ahşap mengenelere kadar birçok malzeme yer almaktadır. Bunların yanı sıra çok eski dönemlerden kalan ve kol gücü gerektiren “çırıklı” mengenenin kolan ipi ve büyük odun direğinden yapılmış “bucugat” gibi önemli malzemeler müzenin sergisinde yer almaktadır. Balıkesir ilinde yer alan müze 2005 yılından bu yana ziyaretçilerini ağırlamaktadır.
Adres: Zeytinli, 10305 Edremit/Balıkesir
Telefon: (0266) 392 13 46
Zihni BİLİR
Yüksek Lisans Öğrencisi ve Turizm Araştırmacısı
Alternatif turizm kapsamında yeni bir dinamik: Gastronomi müzeleri
